Vijesti

SVJETSKI DAN BORBE PROTIV ARTRITISA – 12. OKTOBAR

Objavljeno 12.10.2021.
News cover image

Iako nema preciznih podataka o broju oboljelih od reumatidnog artritisa u Republici Srpskoj, iz Udruženja reaumatologa Srpske naglašavaju da je iz godine u godinu sve veći broj oboljelih. Zapaljenske reumatske bolesti su treći uzrok invaliditeta u svijetu, a ako se ne otkriju i ne liječe na vrijeme, pacijenti već nakon 10 godina u većini slučajeva postaju trajno radno nesposobni.Od reumatoidnog artritisa obolijevaju u najvećem broju slučajeva radno sposobni ljudi od 30 do 60 godina, a ima slučajeva oboljenja i kod školskog uzrasta. Žene obolijevaju tri puta češće od muškaraca, a naročito između 40 i 60 godina.

Dva najčešća oblika artritisa su osteoartritis i reumatoidni artritis. Radi se o reverzibilnim /nepovratnim/ promjenama na zglobovima, koje ako se prepoznaju na vrijeme i krene sa terapijom, mogu da se zaustave ili uspore ili da se uspješno kontrolišu.    Pravi uzrok za ove bolesti još nije poznat, ali čitav niz uzroka se smatra potencijalno provocirajućim, a značajna je i genetska sklonost.

Osteoartritis ili artroza je degenerativna bolest do koje dolazi usljed trošenja hrskavice, dijelom zbog godina, dijelom zbog opterećenja. Nastaju promjene na hrskavici, a kasnije i na kostima, što rezultira bolom i ukočenošću u zglobovima /jutarnja ukočenost/. a ponekad i otokom.  Sve to može da prouzrokuje funkcionalna oštećenja jednog ili više zglobova. Karakteristično je da bolest sporo napreduje i može dugo da bude bez simptoma.

S druge strane, reumatoidni artritis je sistemska (autoimuna) upalna reumatska bolest i za razliku od osteoartritisa koji pretežno pogađa “prave” zglobove, zahvata i vanzglobne strukture, a može da zahvati i cijeli organizam. Reumatoidni artritis ima lošiju prognozu i ishod i mnogo zahtjevnije liječenje. Osteoartritis se češće javlja među populacijom  starijom od 60 godina, dok se reumatoidni artritis javlja već između 20. i 40. godine.  

Ali, obje bolesti ne štede ni sasvim mlade, pa se oblik juvenilnog artritisa obično javlja već prije 4-te godine života – pretežno kod djevojčica, i poslije 8 godina – pretežno kod dječaka. Reumatoidni artritis skraćuje prosječno trajanje života za 7 u muškom i za 3 godine u ženskom dijelu stanovništva. Smrtnost ovih bolesnika je dvostruko veća nego u zdravom stanovništvu.

Reumatoidni artritis skraćuje prosječni životni vijek za 7 za muškarce i za 3 godine za žene.

Smrtnost ovih pacijenata dvostruko je veća nego u zdravoj populaciji, a osnovni uzroci su: rana ateroskleroza, moždani udar i srčani udar.

Reumatoidni artritis počinje obostranim oticanjem i bolom, obično malih zglobova (šaka ili stopala), dok artroza obično počinje na velikim nosećim zglobovima: kuku, koljenu ili laktu, koji su opterećeni tokom rada.

Kod osteoartritisa, simptomi su obično postepeni i prisutni su samo na mjestu zahvaćenog zgloba.

S reumatoidnim artritisom mogu početi nasilno i uticati na cijeli organizam, što se ogleda i u kliničkoj slici kao umor, gubitak tjelesne težine, opšta slabost, te tzv. anemija hroničnih bolesti. Erozija i uništavanje tkiva, koje počinje u zglobu, kasnije dovodi do sve većeg uništavanja hrskavice i kosti s teškim deformacijama što dovodi do gubitka potpune funkcije zahvaćenog zgloba. Iako se promjene koje dovode do ozbiljne ukočenosti zglobova i funkcionalnih deficita mogu dogoditi čak i kod visoko razvijenih artroza, reumatoidni artritis češće dovodi do invaliditeta.

Mogući provocirajući uzroci mogu se izbjeći, a određene preporuke se mogu primjenjivati ​​u porodici od najranije dobi djeteta, posebno kada se zna da postoji sklonost porodice da oboli od ovih bolesti. Potrebna je pravilna ishrana, dijeta koja čuva kosti; fizička aktivnost takođe od malih nogu za formiranje i održavanje pravilnog držanja; zatim život bez duvanskog dima – faktor rizika koji utječe na razvoj bolesti, jer utječe na slabljenje kostiju. Uticaj posla i okoline je vrlo značajan, kao i značajan emocionalni i socijalni status osobe, jer značajno utiču na razvoj i prognozu bolesti.

Kad se bolest razvije, odmor nije lijek, već su fizičke aktivnosti i svakodnevno vježbanje obavezni, strogo individualno određeni, ali sada su sastavni dio liječenja, a ne prevencija bolesti!