Povodom 31. maja, Svjetskog dana borbe protiv duvanskog dima, razgovarali smo sa psihijatrom, dr Aleksandrom Radosavljevićem, o štetnom uticaju pušenja cigareta, vejpa, elektronskih cigareta i sl. na mentalno zdravlje.

Kako pušenje utiče na mentalno zdravlje?  (može li privremeni osjećaj smirenosti zavarati korisnika)

Osjećaj smirenosti koji pušači doživljavaju je privremen i traje samo prvih nekoliko nedjelja nakon početka pušenja. Nakon toga ostaje isključivo navika i zavisnost. Mnogi pušači, kada pokušaju da ostave cigarete, osjećaju dosadu, nemir, potrebu da nešto drže u rukama ili ustima, što je povezano s regresijom (vraćanjem ) u tzv. oralnu fazu psihoseksualnog razvoja – period kada je zadovoljstvo dolazilo kroz hranjenje i sisanje. Pušenje cigareta liči na taj osjećaj zadovoljstva koji nama usta stvaraju, imitirajući tu oralnu fazu. Veoma veliki broj ljudi koji je ostao fiksiran na toj oralnoj fazi razvoja, kada se upozna sa cigaretama revidira (vrati) svoje podsjesne emocije i  prepoznaje kao osjećaj zadovoljstva. Ali, biološki i psihološki efekti nikotina, uključujući osjećaj smirenosti ili čak blage euforije, prisutni su samo kratko nakon početka pušenja.

Koji su psihološki razlozi zbog kojih ljudi najčešće posežu za duvanskim proizvodima i koliko je jaka psihička zavisnost od nikotina?

Zavisnost od nikotina je kombinacija fizičke i psihičke komponente. Fizička zavisnost se odnosi na to što u mozgu već postoje nikotinski receptori koji traže unos supstance. Psihička zavisnost proizlazi iz rutine, rituala i potrebe da se zadovolji osjećaj vezan za oralnu fiksaciju. Ljudi se često okreću cigaretama da bi smanjili stres ili popunili emocionalnu prazninu.

Koje su najčešće emocionalne prepreke sa kojima se pušači suočavaju kada pokušaju ostaviti cigarete?

Zavisnost od legalnih i lako dostupnih supstanci je posebno teška za prevazilaženje. Prestati pušiti zahtijeva sinergiju volje, biološke i psihološke stabilnosti, kao i socijalne podrške. Ljudi često pokleknu pri pojavi i najmanjeg problema, misleći da će cigareta donijeti olakšanje. U principu, svaka borba sa zavisnošću je borba volje. Uspjeh zavisi isključivo  od snage volje i spremnosti pojedinca da istraje.

Da li postoje efikasne psihoterapijske metode ili savjetodavni pristupi koji pomažu ljudima da prestanu pušiti?

Postoje različite metode – od lijekova, savjetovanja, pa do hipnoze – ali nijedna neće biti efikasna bez snažne i odlučne volje da se prestane. Psihoterapija može pomoći u razumijevanju uzroka zavisnosti i razvijanju mehanizama za suočavanje, ali krajnji uspjeh zavisi od unutrašnje motivacije pojedinca.

Koju poruku biste uputili mladima koji tek razmišljaju o pušenju? (onima koji na to gledaju kao sredstvo za “rasterećenje” ili uklapanje u društvo) Molimo Vas da ovdje uzmete u obzir osim običnih cigareta i elektronske koje su sve popularnije među mladima.

 Nekada su cigarete promovisali poznati glumci koji su igrali glavne  junake u filmovima. Moram priznati da je to ostavilo psihološki trag na moju generaciju. Danas je cigareta prevaziđena. Među mladima danas je veći problem postalo vejpanje. Iako izgleda bezazleno, elektronske cigarete često sadrže nikotin u količinama koje izazivaju jaku zavisnost. Mladi koji ih koriste razvijaju anksioznost, nervozu i probleme s koncentracijom, učenjem kada nemaju svoj uređaj. Roditelji često olako prihvataju vejp kao „bezopasniju“ alternativu, ali su i nikotinske i beznikotinske varijante štetne, prve stvaraju zavisnost, a druge su toksične. Živimo u vremenu kada se stvara nova slika o društveno prihvatljivim oblicima zavisnosti – marihuana je, na primjer, u zapadnoj kulturi postala prihvatljivija od cigareta, iako nosi dalekosežnije posljedice po psihu. Kao bivši pušač, mogu reći da mi je cigareta bila najveća greška. Mladima poručujem da im pušenje – bilo cigareta, bilo vejpa – neće donijeti rasterećenje, već dugotrajnu štetu i robovanje navici.

Najnovije vijesti

Vidi sve

PUŠENJE RAZVIJA PSIHIČKU ZAVISNOST

PUŠENJE – LEGALNI UZROK SMRTI KOJI SE MOŽE IZBJEĆI

„TERAPIJA ZA SVE“ 30. MAJ - Svjetski dan oboljelih od multiple skleroze