Svаkе gоdinе širоm sviјеtа оbiljеžаvа sе Svјеtski dаn bоrbе prоtiv rаkа 4. fеbruаr. Iniciјаtivu zа оbiljеžаvаnjе pоkrеnulа je Mеđunаrоdnа uniја zа kоntrоlu rаkа (UICC - Union for International Cancer Control) s ciljеm pоdizаnjа sviјеsti, nivоа infоrmisаnоsti i pоdsticаnjа brојnih аktivnоsti iz pоdručја kоntrоlе rаkа širоm sviјеtа.

U pеriоdu оd 2022. dо 2024. gоdinе kаmpаnjа sе оdržаvа pоd slоgаnоm "Close the Care Gap" (Zаtvоrimо prаzninu u njеzi) kоја imа cilj smаnjеnjе nејеdnаkоsti u pristupu prеvеntivnim uslugаmа, diјаgnоstici, liјеčеnju i njеzi оbоljеlih оd rаkа uzrоkоvаnu mјеstоm stаnоvаnjа, sоciоеkоnоmskim stаtusоm, еtničkоm pripаdnоšću, stаrоšću i drugim оbiljеžјimа.

Prеmа prоcјеnаmа Svјеtskе zdrаvstvеnе оrgаnizаciје оčеkuје sе dа ćе dо 2040. gоdinе dоći dо pоvеćаnjа brоја оbоljеlih оd rаkа zа оkо 60% u оdnоsu nа 2020. gоdinu, pri čеmu sе nајvеći pоrаst prеdviđа u zеmljаmа sа niskim i srеdnjim prihоdimа.

Rаk је јеdаn оd vоdеćih јаvnоzdrаvstvеnih prоblеmа u sviјеtu, tе оsim zdrаvstvеnоg оptеrеćеnjа imа vеliki uticај nа širi društvеni i еkоnоmski rаzvој.

Odgovornost je na društvenoj zajednici, zdravstvenoj službi, ali i na pojedincu

Svaki pojedinac može da učini mnogo za svoje zdravlje vođenjem kvalitetnog života. Pod tim podrazumijevamo restrikciju pušenja, smanjen alkoholizam, povećana fizička aktivnost, zdrava ishrana, redovno vakcinisanje protiv hepatitisa B, a vrlo važni su i preventivni pregledi.

Prevencija je vrlo važna kod oboljenja dojki i redovni ginekološki pregledi. Svaka žena treba da nauči da obavlja dobar, kvalitetan samopregled dojki. Do 40-te godine bi trebalo da obavlja redovne ultrazvučne preglede dojki, a poslije 40-te godine i mamografske preglede na svake dvije do tri godine. Redovnim ginekološkim pregledima mogu se na vrijeme otkriti prekancerozne i kancerozne promjene čije liječenje i prognoza direktno zavisi od stadijuma kada je bolest otkrivena.

Ukoliko se javi učestali kašalj, promuklost hemoptiziranje (pojava krvi u ispljuvku), gubitak na težini, slabost, malaksalost, to je upozorenje da mu je potreban pregled pulmologa, CT grudnog koša i dalja dijagnostika.

Ukoliko pacijent primijeti promjenu usvojoj stolici, u smislu neredovnosti, naizmjenične pojave proliva i zatvora, ako se pojavi anemija nobjašnjenog uzroka, gubitak na težini, potreban je pregled gastroenterologa ili hirurga koji će vjerovatno uputiti na kolonoskopiju.

Muškarci ako primjete promjene u režimu mokrenja, koje je učestalo i noću, obavezno je provjeriti nalaz PSA i isključiti tumor prostate.

Ukoliko postoji pigmentna promjena na koži, koja postaje asimetrična, ili počinje da raste ili mijenja svoju boju, javite se dermatologu, koji će sigurno preporučiti dermatoskopiju.

Kada se pacijent javi ljekaru na vrijeme dok bolest nije lokalno uznapredovala i dok nije postala metastaska, prognoze su više nego dobre.

U posljednje vrijeme, odgovorno tvrdim, da se dosta toga radi u našoj bolnici, kako bi se što brže došlo do prave dijagnoze i kako bi pacijent dobio što kvalitetnije i svrsishodnije liječenje.

Dolaskom prof. dr Zlatka Maksimovića na čelo naše ustanove, sa ostalim članovima menadžmenta i dobar dio radnika naše bolnice učestvuje u to velikoj borbi. Nije to samo Služba za onkologiju. Ako krenemo od dijagnostike, ona je podignuta na mnogo viši nivo. Pod tim podrazumijevam ulaganje u dijagnostički kadar, opremu, novi CT aparati, novi aparat nuklearne magnetne rezonance, digitalni mamograf...

Sve su to važne stvari za dalji razvoj i kvalitetniji rad onkologije. I sva druga odjeljenja, da pomenem edukacije naših hirurga u inostranstvu, dolazak kvalitetnih ljekara iz regiona koji ne samo da rade radikalne operativne zahvate, prije svega iz domena onkologije, već istovremeno edukuju i naš kadar i osposobljavaju ga da i oni uđu u jednu takvu borbu.

Pulmologija je unazad tri godine osnovala svoj pulmološko-onkološki konzilijum u saradnji sa doktorom Mirkom Turićem, i radioterapeutom prim. dr Vujoševićem, tako da pulmološki onkološki pacijent može da dobije kompletnu obradu i konzilijarnu odluku koja ga usmjerava na dalje liječenje. Ne mora, kao nekad što je bilo, da putuje u Banjaluku na konzilijarne i dalje na kontrolne onkološke preglede. Dr Slavica Vikić je na subspecijalizaciji iz onkologije, što će sigurno biti dalji doprinos radu pulmološke onkologije. I sva druga odjeljenja... Na neurologiji vrlo često, ne samo da nas alarmiraju kod primarnih tumora mozga, već vrlo često metastatska bolest krene u centralni nervni sistem i tada u saradnji sa neurolozima brže dođemo do primarne dijagnoze.

Ginekologiju sam već spomenula, oni ovdje rade dosta toga, sarađuju sa onkološkim konzilijumom u Banjaluci, rješavaju probleme jajnika, tijela maternice, grlić maternice malo više upućuju na UKC Banjaluka.

Na internom odjeljenju, gdje i ja radim kao onkolog, u zadnje vrijeme pokušavamo da bar olakšamo pacijentu da dođe do dijagnoze i da dobije adekvatno liječenje. A od povratka dr Sande Mijatović, sa subspecijalizacije koju je završila na Institutu za onkologiju i radiologiju Kliničkog centra Srbije u Beogradu, obećavamo potpuno ukidanje bilo kakve liste čekanja za onkologa. Takođe u onkološkoj ambulanti velika mi je pomoć dr Zdravka Golijanin, mlad onkolog, veoma dobro upućena u dijagnostiku i savremene onkološke terapije. U okviru internog odjeljenja radi onkološki konzilijum svakih 15 dana na kojem donosimo konzilijarne odluke i smjernice za dalje liječenje.

U okviru onkološke bolnice radi i dnevna bolnica za potrebe aplikacije hemioterapija i terapija koje sam navela. Preselili smo se na drugi sprat starog grudnog odjeljenja. Mislim da je za naše pacijente značajno prije svega zato što je broj bolesničkih kreveta udvostručen. Svakodnevno aplikujemo u prosjeku oko 25 hemioterapijskih protokola. Nekada je to manje, nekada i više, ali u prosjeku se dnevno otvori od 20 do 25 istorija bolesti, s tim što tu ima i višednevnih. Premještaj u veći prostor je bio neophodan, tako da naši pacijenti sad čekaju mnogo manje za uključenje hemioterapije i brže završavaju.

Poruka je da se 4. februar održava kao Svjetski dan borbe protiv karcinoma, da se u našoj bolnici svakog dana, ne samo 4. februara vodi žestoka borba protiv te epidemijske pojave, ne samo kod na,s već i u svijetu i da mi svakako dajemo svoj doprinos i molimo pacijente da kroz mjere koje sam navela na početku teksta daju svoj doprinos za svoje zdravlje.

Dr Biljana Marjanović, šef Odsjeka za onkologiju JZU Bolnica „Sveti Vračevi“ Bijeljina